In Livingstone als de wereld veranderd
Door: Webmaster
Blijf op de hoogte en volg Vera, Joris, Margriet & Tom
18 Augustus 2010 | Zambia, Lusaka
Lieve luitjes,
Ik stuur dit mailtje vanaf een andere computer dus heb geen idee bij welk nummer we zijn. Jullie zullen wel merken dat het een rommelig mailtje is die op veel verschillende tijdstippen is geschreven.Maar ach zo krijgen jullie wel een beetje een overall beeld van ons leven hier.
Tweede stroomuitval in korte tijd belooft weinig goeds
Hoewel we eigenlijk nauwelijks recht van klagen hebben, valt de stroom tegenwoordig iets vaker uit. Zo hadden we laatst ook weer een hele week geen stroom. In het begin natuurlijk even mopperen maar eigenlijk is het best leuk zolang het maar niet te vaak gebeurd. We hebben ons zonne- energie systeem en met 2 houtskool branders wordt je na verloop van 2 dagen zo handig dat het hartstikke gezellig is. Lekker koken op de veranda en vroeg de koffer in. Maar na een week komt dan toch wel het punt dat de batterijen de koelkast niet meer kunnen trekken en dat het water echt opraakt. We hebben een goede 500 liter in een tank in het plafond dus daar kunnen we wel even mee vooruit. Maar goed, niet douchen en voorzichtig met de WC. Sinds deze laatste uitval laten we altijd het zwembad ook vol staan. Handig om als spoelwater te gebruiken en om de groentetuin in leven trachten te houden. Om de zoveel dagen even langs het elektriciteitsbedrijf ZESCO om te horen wat er aan de hand was en hoe lang het nog gaat duren. Voor degenen die bekend zijn met Afrika niets nieuws maar voor de (nog) niet Afrika gangers even een staaltje Afrikaanse organisatiekunst.
ZESCO heeft in Kaoma twee hele grote generatoren staan. Die kunnen elk het hele plaatsje van stroom voorzien. Grote delen van Zambia hebben stroom van de waterkrachtcentrale aan het Kariba meer. Er was destijds de mogelijkheid voor Kaoma om dat ook te krijgen maar om de 1 of andere reden vond onze MP (Member of Parliament, we hebben hier het Engelse districtenstelsel) dat niet zinnig en wilde onafhankelijk zijn (?). Dus twee generatoren. Eén voor stroom en één als back up. Alleen is het dan natuurlijk de bedoeling dat de kapotte gerepareerd wordt terwijl de back up draait….. niet dus… de andere ook stuk en wij zonder stroom. Goed, dan moet er een nieuwe V-snaar komen. Komt er een vliegtuig van ZESCO (overigens om namens een donor eens te kijken hoe het met het stroombedrijf gaat) maar natuurlijk zonder V-snaar. Komt er een vrachtwagen uit Lusaka (toch 7 uur rijden met een vrachtauto) met de verkeerde V-snaar. Komt er een tijdelijke generator voor de watervoorziening maar past die niet op het bestaande systeem……
In de tussen tijd werken de tankstations met hun eigen kleine generatoren. Tom gaat tanken, een schreeuw richting generator huis, een schreeuw terug, benzine op…… Met nog 9.000 liter benzine onder de grond, benzine o…….
Maar goed, een glimlach en een grapje en het is allemaal weer lekker ontspannen. Net op de dag dat alle water echt op was kwam de stroom weer terug en een paar uur later dan ook het water. Bijna een feestje gebouwd. Muziek aan, bier koelen.
Bezoek aan Lukulu
Ongeveer één maand voor ons zijn Frans en Marleen naar Lukulu vertrokken. Marleen is de arts en Frans heeft een opleiding op het gebied van Public Health achter de rug. Frans en Marleen waren al ettelijke keren in Kaoma geweest op doorreis naar of van Lusaka. Lukulu ligt een goede 200km rijden hier vandaan, richting het Westen. Het ligt aan de rivier de Zambezi. Da’s overigens één van de grotere rivieren van Afrika. Vanuit Congo stroomt ze door Zambia, Zimbabwe, Mozambique de Indische Oceaan in. Frans en Marleen hadden ons al een aantal keren uitgenodigd maar het was er nooit van gekomen. Maar goed, eindelijk dan een datum geprikt. Om er te komen moet je een klein stukje de ‘grote’ weg op richting Mongu en vervolgens sla je dan rechtsaf. Dan begint een rit van 5 uur (let wel dat is nu in het droge seizoen). Het is eigenlijk een zandweg. Ooit graded geweest (d.w.z. dat er een grote en sterke gravel laag op gelegen heeft) maar nu tot gort gereden. Maar het is een mooie weg om te rijden. Je komt langs Mangango waar 1 van de andere ziekenhuizen van Kaoma District ligt (overigens een missie ziekenhuis) en min of meer langs Mayukwayukwa,een groot vluchtelingen kamp dat er al meer dan 30 jaar zit en voor een groot deel door Angolezen en Congolezen bevolkt wordt. Als je die weg rijdt krijg je ineens het gevoel dat je in Kaoma gewoon in de bewoonde wereld zit zeg! En dat geld eigenlijk al helemaal in Lukulu. Mooi aan de rivier gelegen maar verder echt tien keer niks. En dan te bedenken dat Margriet op een gegeven moment nog met BuZa in de clinch wilde over of wij niet in Lukulu konden worden geplaatst. Daar had Tom echt niet veel kunnen doen. Nauwelijks leven en simpelweg 2 dagen reizen naar Lusaka. Dan had ik m’n werk voor de NLA (heet nu trouwens weer anders) niet kunnen doen. Tenminste, dan was een trip naar Tanzania wel heel erg lang geweest.
Tom is net gisteren (ondertussen al enkele maanden geleden) terug gekomen van een bliksem bezoek aan Lusaka. Er was een agriculture show in Lusaka waar onder andere Suntech was vertegenwoordigd ( hier is Tom deels bij betrokken) Ook kwamen daar mensen van het PUM. Met behulp van het PUM willen we proberen een aantal broodnodige verbeteringen aan het ziekenhuis door te voeren. Het PUM is een organisatie die gevutte of gepensioneerde experts op allerlei gebieden inzet in economische onderontwikkelde landen. PUM draait dan voor het grootste deel van de kosten op. Als ontvangende organisatie moet je alleen de kosten die lokaal gemaakt worden (onderdak enzo) dragen. In een boekje over ontwikkelingsorganisaties in Nederland was Tom een stichting HAAZ (Hulp aan Afrikaanse ziekenhuizen) tegengekomen. Na telefonisch contact bleek de stichting een slapend bestaan te leiden maar bleek 1 van hun experts inzetbaar te zijn via het PUM. Na contact met de landelijke vertegenwoordigers van PUM hier in Zambia en de NL verantwoordelijke voor Zambia (allemaal aanwezig op de Agricultural show) hebben we onlangs een officiële aanvraag voor de inzet van deze architect ingediend. Het idee is dat deze man ons gaat helpen bij het maken van een meerjarenplan ter verbetering van het ziekenhuis. De belangrijkste dingen die moeten worden aangepakt zijn een nieuwe OK, een zgn. maternity ward (zodat aankomende moeders niet bij doodzieke andere vrouwen liggen), een koele apotheek en nog wat zaken. De architect in kwestie heeft veel bouwprojecten in de gezondheidszorg in Afrika onder handen gehad. Nu afwachten hoe het PUM reageert. Met het plan en de tekening in handen hopen we vervolgens in NL fondsen te kunnen gaan werven voor de echte bouw.
Het leuke van de bus naar of van Lusaka is dat je vaak met meer Zambianen in gesprek komt en eens wat meer hoort over het leven van de Zambianen. Zo zat ik de laatste keer, op de terugweg van de Lusaka Agricultural & Commercial show, naast een gepensioneerde luchtmacht vlieger. Hij was met 18 de luchtmacht in gegaan en was deel van de eerste generatie Zambiaanse vliegers die op straaljagers vloog. Als deel van de opleiding had hij aardig wat van de wereld gezien. Omdat Zambia in het verleden een aardig socialistische inslag had was het voornamelijk het socialistische/communistische deel van de wereld waar ze werden opgeleid. De regel was destijds (tot zo’n 10 jaar geleden) dat je als luchtmachtvlieger na 20 jaar met pensioen mocht. Kortom, mijn gesprekspartner was met 38 met pensioen gegaan (niet vergeten dat de levensverwachting hier natuurlijk ook een stuk lager ligt). Hij bleek een pensioen te krijgen van 60.000 Kwacha per maand. Da’s ongeveer fl.40,- en daar kan je, ook hier, niet echt veel mee (een zak mealiemeal, staplefood no. 1 in Zambia als basis voor Nshima kost al 20.000 Kwacha). Hij vertelde dat de meest van zijn collega vliegers in Lusaka waren blijven wonen. Maar dat betekende dat ze van de gevierde status als luchtmachtvlieger, en alle voordelen die daar bij hoorden, tot armoedzaaiers terugvielen, wonend in 1 van de slordige woonwijken van Lusaka. Hij had er voor gekozen om naar Kaoma te verhuizen. Ik geloof dat z’n broer daar woonde. Op het platteland is het leven natuurlijk goedkoper, kan je min of meer gratis grond krijgen om je eigen huis te bouwen en zijn veel meer mogelijkheden om een zaakje voor jezelf op te zetten. Immers in de stad heb je tienduizenden concurrenten. Hij had dus net voor z’n pensionering 2 maalmachines (molens zo je wilt) gekocht. Eén daarvan staat nu in Kaoma, de andere moest ‘ie nog een plaats voor vinden. In Kaoma waren er namelijk nu eigenlijk al teveel ‘malers’. Iedereen brengt z’n mais in emmers naar zo ’n molen om er mealiemeal van de laten malen. Ze betalen 1000 Kwacha per emmer en zo verdient mijn reisgenoot dat nu, in het hoogseizoen de droge tijd, een kleine duizend (!) gulden per maand. Daarvan ging hij nu binnenkort zijn zoon naar Engeland sturen om te gaan studeren. Z’n zoon gaat dan bij zijn zus in Engeland wonen. Leuk om te zien dat er dus echt wel een groep mensen bestaat die er wat van maakt (in onze westerse ogen dan, want iedereen maakt er natuurlijk iets van).
Net van de Kazanga ceremonie teruggekomen. Dit is een jaarlijks terug kerend fenomeen waarbij de Lozi koning wordt geprezen en waarbij allemaal toespraken en dansen worden gehouden. Ik heb vandaag wel dienst maar kon er toch naar toe dankzij de donatie van de ambassade voor radio’s. Onze ziekenhuis auto stond namelijk paraat bij een EHBO post waar één van onze clinical officers en twee verpleegkundigen aanwezig waren. In deze auto zit sinds een week een radio waarmee je met alle health centres en het ziekenhuis kunt communiceren. Kortom, ik was bereikbaar (geen GSM meer nodig). De ceremonie was wel erg leuk om mee te maken. Een soort drie oktober/adrillen markt of Gronings ontzet. Heel Kaoma district was uitgelopen, met al gevolg dat het in het ziekenhuis heerlijk rustig was. Deze ceremonie duurt drie dagen. Waarschijnlijk gaan we morgen nog wel een keer kijken aangezien er dan meer gedanst schijnt te worden.
Dit is ook ondertussen al meer dan een maand geleden. Die avond na de ceremonie werden we gebeld door mijn broer met het vreselijke nieuws dat mijn opa was overleden. Zoals de meeste van jullie wel weten zijn we toen hals over kop naar NL gevlogen om toch in ieder geval bij de begrafenis te zijn. Toch wel erg prettig om te weten dat als het echt moet je toch vrij snel in NL kunt zijn.
Ondertussen, maar dat zullen de trouwe lezers wel vaker hebben bespeurd in de loop van de brieven, zijn er weer heel wat weken voorbij. We zitten nu aan een rivier in Noordwest Zambia, de Mansya. Afgelopen week hebben we Margriet d’r ouders al weer op het vliegtuig terug gezet. Het was een gezellig bezoek. Eerst zijn ze 2 weken bij ons in Kaoma geweest. Jammer genoeg moest ook ik, Tom, veel werken om een aankomende werktrip voor te bereiden. Na die 2 weken zijn we met z’n vieren een weekje op vakantie geweest. Eindelijk eens wat meer gezien van ons land. We zijn richting het Westen via Mongu naar het zuiden afgezakt. In Senanga, zo’n 300 kilometer van Kaoma, zijn we op bezoek geweest bij Jan en Sylvia. Ook een NL artsenstel die al een aantal jaren in Zambia zitten met hun 3 kinderen. We sliepen in Senanga in een lodge aan de rivier de Zambezi. Een beetje vergane glorie maar wel erg mooi. Achteraf hoorden we dat we in het huis zaten dat de Litunga (de Lozi koning) altijd gebruikt als hij op doorreis door Senanga komt.
De volgende dag zijn we doorgereden richting de Ngonye falls. Eigenlijk direct buiten Senanga werd de weg echt heel slecht. Je gaat de weg van Kaoma naar Lusaka dan helemaal idealiseren en durft eigenlijk niet meer te klagen. Verschrikkelijk. 160 kilometer in acht uur! Op zich wel leuk natuurlijk alleen……. Goed voor het Camel trophy gevoel. Onderweg nog een pontje over de Zambezi moeten nemen. Toch altijd leuk. Na een lunchhapje bij de falls (inderdaad erg mooi en natuurlijk geen kip te bekennen) zijn we doorgereden richting een lodge waar Jaap en Marita helemaal laaiend over waren. Toen we vlak voor het donker ons biertje dronken bij Mutemwa lodge en eens vroegen of we ook konden blijven slapen… bleek de lodge vol! Het biertje snel achterover geslagen en als de wiedeweerga 25 kilometer verder rijden. Gelukkig hadden ze daar in Zambelozi lodge wel plaats. Het lag echt fantastisch. Een eilandje midden in de Zambezi met een kleine lodge met geen andere gasten. Voor de (nog) niet Afrika gangers, een lodge is een, ja, soort hotelletje maar dan veel kleiner. Zo konden ze in Zambelozi lodge 10 mensen huisvesten. Allemaal een eigen paalwoninkje aan de rand van de rivier van hout, bamboe en takken. Heerlijk en dus ook maar twee nachten gebleven. Daarna richting Sesheke waar Stella en Roeland wonen. Dat was maar 30 kilometer dus daar waren we met de koffie. De veerpont was helaas stuk dus we gingen met een speedbootje over en vervolgens aan de andere zijde wat transport naar hun huis geregeld. Zij wonen echt aan de Zambezi, erg mooi, maar niet voor ons want het is echt nog een groter gat dan Kaoma. Roeland is, net als ik, ‘dependent’ (of sinds gisterenavond ‘baggage’) zoals dat heet. Maar net als ik (en Frans de dependent in Lukulu) heeft Roeland wel z’n eigen werk. Hij is de Afrika verslaggever voor het Hollandse NOVA. Onlangs waren er nog 5 korte items op NOVA over het dagelijks leven in Sesheke. Roeland en ik zitten erover te denken om misschien samen een microlight (gemotoriseerde deltavleugel) te kopen. We zullen zien. Na de koffie met het speedbootje weer naar de auto en vervolgens Namibië in. En ik zweer, je gaat de grens over en zit krek op een halve Duitse autobahn! Pfff. Na 60 kilometer Namibie (Caprivi strip) ga je dan Botswana in (eveneens perfecte wegen) na opnieuw vijf miljoen formulieren te hebben ingevuld. Daar een nachtje overnacht in Chobe park. Maar dan is het amateurtoerisme hier in Zambia toch zo slecht niet zeg. Echt een beetje disneyland gevoel kreeg je hierbij. Busladingen vol kwamen en gingen. Kortom, ondanks dat Jan en Sylvia hadden gezegd dat het er erg mooi was, de volgende dag gauw terug naar ons eigen landje. De hele trip door Namibie en Botswana ging er trouwens om, om de slechtste wegen van Zambia (en dat zegt wat) te omzeilen. Bovendien lekker goedkoop tanken zeg! 1,50 per liter GOEDKOPER. Volgooien maar.
Na twee daagjes Livingstone en Victoria Waterfalls (waar ik een biertje bestelde aan de bar en twee in elkaar zakkende WTC’s in New York zag; de rest van de avond was toch een beetje vol verslagenheid en ongeloof) terug naar Lusaka. Nog 1 nacht in een mooie lodge onder de rook van Lusaka en toen was het over voor Margriet d’r ouders. Hopelijk zijn ze zonder al te veel vertragingen in NL aangekomen. Daarna zijn wij richting het noorden en noordoosten vertrokken. Via de Kundalila watervallen zitten we nu op de Shiwa Ngandu Estate. Hierover bestaat een toch wel indrukwekkend boek (Barend heeft het al gelezen want ik had het voor zijn verjaardag meegenomen naar NL, Africa House van Christine Lamb). In de dertiger jaren heeft een enigszins aristocratische Brit hier een waanzinnig landhuis gebouwd. Hoewel hij toch ook wel wat rare trekjes had, heeft hij een geringe input gehad in de onafhankelijkheids strijd van Zambia. Waar wij nu zitten zijn de Kapishy hotsprings. Die bleken ook op zijn terrein te liggen. De kinderen en kleinkinderen hebben eerst eigenlijk nooit iets met het huis te maken willen hebben. Het was immers niet hun droom maar die van hun vader. En, laten we wel wezen, die kon het alleen allemaal realiseren doordat ‘ie geld kreeg van z’n schatrijke tante. Dus niet echt ‘selfmade’. Z’n kinderen zijn hier gedeeltelijk gebleven en helaas begin jaren 90 vermoord. Nu runnen z’n kleinkinderen het. Hier bij de springs heb je Mark die een eenvoudige lodge en camping runt. Eenvoudig maar erg smaakvol en mooi gelegen. Broer Charley heeft een tijdlang geboerd bij Lusaka maar is nu het landhuis aan het opknappen. Hij gaat er zelf in wonen met z’n familie en maakt er gedeeltelijk een hotelletje van (Nb. het heeft 70 kamers!). We hebben het gisteren allemaal even gezien, maar er is nog een hoop werk te doen. Het is eigenlijk tussen 1967 en een jaar of twee geleden helemaal verwaarloosd.
Ze hebben er ook een airstrip dus misschien dat we over een paar jaren nog wel eens invliegen om de voortgang te bekijken. En zo liggen wij hier dus aan de rivier na een heerlijk warm bad (springs) vanochtend.
Ondertussen is het al weer een week later en ben ik alweer een week aan het werk en is het alsof we geen vakantie gehad hebben. Tom is maandag naar Zuid Afrika vertrokken om vervolgens een monster trip naar NL, Canada, Washington, NL te maken om vervolgens pas 14 oktober weer in Kaoma aan te komen. Niet echt gezellig om na een vakantie alleen naar huis te rijden. Maar ik moet nu een action plan voor het ziekenhuis maken voor donderdag dus ik ben voorlopig toch erg druk bezig. Ik heb net alweer een weekje dienst gehad. Gelukkig was het een extreem rustige dienst en heeft de co-assistent afgelopen weekend dienst voor mij gedaan zodat ik alleen zondag- ochtend even in het ziekenhuis ben geweest.
Terwijl het Wilhelmus op de achtergrond klinkt van de wereld omroep ga ik deze brief maar eens beëindigen en even wat eten maken. De volgende keer zal ik weer wat medisch ongelofelijke verhalen toevoegen voor de medici onder jullie.
Heel veel liefs en tot mails
Tom en Margriet
Ik stuur dit mailtje vanaf een andere computer dus heb geen idee bij welk nummer we zijn. Jullie zullen wel merken dat het een rommelig mailtje is die op veel verschillende tijdstippen is geschreven.Maar ach zo krijgen jullie wel een beetje een overall beeld van ons leven hier.
Tweede stroomuitval in korte tijd belooft weinig goeds
Hoewel we eigenlijk nauwelijks recht van klagen hebben, valt de stroom tegenwoordig iets vaker uit. Zo hadden we laatst ook weer een hele week geen stroom. In het begin natuurlijk even mopperen maar eigenlijk is het best leuk zolang het maar niet te vaak gebeurd. We hebben ons zonne- energie systeem en met 2 houtskool branders wordt je na verloop van 2 dagen zo handig dat het hartstikke gezellig is. Lekker koken op de veranda en vroeg de koffer in. Maar na een week komt dan toch wel het punt dat de batterijen de koelkast niet meer kunnen trekken en dat het water echt opraakt. We hebben een goede 500 liter in een tank in het plafond dus daar kunnen we wel even mee vooruit. Maar goed, niet douchen en voorzichtig met de WC. Sinds deze laatste uitval laten we altijd het zwembad ook vol staan. Handig om als spoelwater te gebruiken en om de groentetuin in leven trachten te houden. Om de zoveel dagen even langs het elektriciteitsbedrijf ZESCO om te horen wat er aan de hand was en hoe lang het nog gaat duren. Voor degenen die bekend zijn met Afrika niets nieuws maar voor de (nog) niet Afrika gangers even een staaltje Afrikaanse organisatiekunst.
ZESCO heeft in Kaoma twee hele grote generatoren staan. Die kunnen elk het hele plaatsje van stroom voorzien. Grote delen van Zambia hebben stroom van de waterkrachtcentrale aan het Kariba meer. Er was destijds de mogelijkheid voor Kaoma om dat ook te krijgen maar om de 1 of andere reden vond onze MP (Member of Parliament, we hebben hier het Engelse districtenstelsel) dat niet zinnig en wilde onafhankelijk zijn (?). Dus twee generatoren. Eén voor stroom en één als back up. Alleen is het dan natuurlijk de bedoeling dat de kapotte gerepareerd wordt terwijl de back up draait….. niet dus… de andere ook stuk en wij zonder stroom. Goed, dan moet er een nieuwe V-snaar komen. Komt er een vliegtuig van ZESCO (overigens om namens een donor eens te kijken hoe het met het stroombedrijf gaat) maar natuurlijk zonder V-snaar. Komt er een vrachtwagen uit Lusaka (toch 7 uur rijden met een vrachtauto) met de verkeerde V-snaar. Komt er een tijdelijke generator voor de watervoorziening maar past die niet op het bestaande systeem……
In de tussen tijd werken de tankstations met hun eigen kleine generatoren. Tom gaat tanken, een schreeuw richting generator huis, een schreeuw terug, benzine op…… Met nog 9.000 liter benzine onder de grond, benzine o…….
Maar goed, een glimlach en een grapje en het is allemaal weer lekker ontspannen. Net op de dag dat alle water echt op was kwam de stroom weer terug en een paar uur later dan ook het water. Bijna een feestje gebouwd. Muziek aan, bier koelen.
Bezoek aan Lukulu
Ongeveer één maand voor ons zijn Frans en Marleen naar Lukulu vertrokken. Marleen is de arts en Frans heeft een opleiding op het gebied van Public Health achter de rug. Frans en Marleen waren al ettelijke keren in Kaoma geweest op doorreis naar of van Lusaka. Lukulu ligt een goede 200km rijden hier vandaan, richting het Westen. Het ligt aan de rivier de Zambezi. Da’s overigens één van de grotere rivieren van Afrika. Vanuit Congo stroomt ze door Zambia, Zimbabwe, Mozambique de Indische Oceaan in. Frans en Marleen hadden ons al een aantal keren uitgenodigd maar het was er nooit van gekomen. Maar goed, eindelijk dan een datum geprikt. Om er te komen moet je een klein stukje de ‘grote’ weg op richting Mongu en vervolgens sla je dan rechtsaf. Dan begint een rit van 5 uur (let wel dat is nu in het droge seizoen). Het is eigenlijk een zandweg. Ooit graded geweest (d.w.z. dat er een grote en sterke gravel laag op gelegen heeft) maar nu tot gort gereden. Maar het is een mooie weg om te rijden. Je komt langs Mangango waar 1 van de andere ziekenhuizen van Kaoma District ligt (overigens een missie ziekenhuis) en min of meer langs Mayukwayukwa,een groot vluchtelingen kamp dat er al meer dan 30 jaar zit en voor een groot deel door Angolezen en Congolezen bevolkt wordt. Als je die weg rijdt krijg je ineens het gevoel dat je in Kaoma gewoon in de bewoonde wereld zit zeg! En dat geld eigenlijk al helemaal in Lukulu. Mooi aan de rivier gelegen maar verder echt tien keer niks. En dan te bedenken dat Margriet op een gegeven moment nog met BuZa in de clinch wilde over of wij niet in Lukulu konden worden geplaatst. Daar had Tom echt niet veel kunnen doen. Nauwelijks leven en simpelweg 2 dagen reizen naar Lusaka. Dan had ik m’n werk voor de NLA (heet nu trouwens weer anders) niet kunnen doen. Tenminste, dan was een trip naar Tanzania wel heel erg lang geweest.
Tom is net gisteren (ondertussen al enkele maanden geleden) terug gekomen van een bliksem bezoek aan Lusaka. Er was een agriculture show in Lusaka waar onder andere Suntech was vertegenwoordigd ( hier is Tom deels bij betrokken) Ook kwamen daar mensen van het PUM. Met behulp van het PUM willen we proberen een aantal broodnodige verbeteringen aan het ziekenhuis door te voeren. Het PUM is een organisatie die gevutte of gepensioneerde experts op allerlei gebieden inzet in economische onderontwikkelde landen. PUM draait dan voor het grootste deel van de kosten op. Als ontvangende organisatie moet je alleen de kosten die lokaal gemaakt worden (onderdak enzo) dragen. In een boekje over ontwikkelingsorganisaties in Nederland was Tom een stichting HAAZ (Hulp aan Afrikaanse ziekenhuizen) tegengekomen. Na telefonisch contact bleek de stichting een slapend bestaan te leiden maar bleek 1 van hun experts inzetbaar te zijn via het PUM. Na contact met de landelijke vertegenwoordigers van PUM hier in Zambia en de NL verantwoordelijke voor Zambia (allemaal aanwezig op de Agricultural show) hebben we onlangs een officiële aanvraag voor de inzet van deze architect ingediend. Het idee is dat deze man ons gaat helpen bij het maken van een meerjarenplan ter verbetering van het ziekenhuis. De belangrijkste dingen die moeten worden aangepakt zijn een nieuwe OK, een zgn. maternity ward (zodat aankomende moeders niet bij doodzieke andere vrouwen liggen), een koele apotheek en nog wat zaken. De architect in kwestie heeft veel bouwprojecten in de gezondheidszorg in Afrika onder handen gehad. Nu afwachten hoe het PUM reageert. Met het plan en de tekening in handen hopen we vervolgens in NL fondsen te kunnen gaan werven voor de echte bouw.
Het leuke van de bus naar of van Lusaka is dat je vaak met meer Zambianen in gesprek komt en eens wat meer hoort over het leven van de Zambianen. Zo zat ik de laatste keer, op de terugweg van de Lusaka Agricultural & Commercial show, naast een gepensioneerde luchtmacht vlieger. Hij was met 18 de luchtmacht in gegaan en was deel van de eerste generatie Zambiaanse vliegers die op straaljagers vloog. Als deel van de opleiding had hij aardig wat van de wereld gezien. Omdat Zambia in het verleden een aardig socialistische inslag had was het voornamelijk het socialistische/communistische deel van de wereld waar ze werden opgeleid. De regel was destijds (tot zo’n 10 jaar geleden) dat je als luchtmachtvlieger na 20 jaar met pensioen mocht. Kortom, mijn gesprekspartner was met 38 met pensioen gegaan (niet vergeten dat de levensverwachting hier natuurlijk ook een stuk lager ligt). Hij bleek een pensioen te krijgen van 60.000 Kwacha per maand. Da’s ongeveer fl.40,- en daar kan je, ook hier, niet echt veel mee (een zak mealiemeal, staplefood no. 1 in Zambia als basis voor Nshima kost al 20.000 Kwacha). Hij vertelde dat de meest van zijn collega vliegers in Lusaka waren blijven wonen. Maar dat betekende dat ze van de gevierde status als luchtmachtvlieger, en alle voordelen die daar bij hoorden, tot armoedzaaiers terugvielen, wonend in 1 van de slordige woonwijken van Lusaka. Hij had er voor gekozen om naar Kaoma te verhuizen. Ik geloof dat z’n broer daar woonde. Op het platteland is het leven natuurlijk goedkoper, kan je min of meer gratis grond krijgen om je eigen huis te bouwen en zijn veel meer mogelijkheden om een zaakje voor jezelf op te zetten. Immers in de stad heb je tienduizenden concurrenten. Hij had dus net voor z’n pensionering 2 maalmachines (molens zo je wilt) gekocht. Eén daarvan staat nu in Kaoma, de andere moest ‘ie nog een plaats voor vinden. In Kaoma waren er namelijk nu eigenlijk al teveel ‘malers’. Iedereen brengt z’n mais in emmers naar zo ’n molen om er mealiemeal van de laten malen. Ze betalen 1000 Kwacha per emmer en zo verdient mijn reisgenoot dat nu, in het hoogseizoen de droge tijd, een kleine duizend (!) gulden per maand. Daarvan ging hij nu binnenkort zijn zoon naar Engeland sturen om te gaan studeren. Z’n zoon gaat dan bij zijn zus in Engeland wonen. Leuk om te zien dat er dus echt wel een groep mensen bestaat die er wat van maakt (in onze westerse ogen dan, want iedereen maakt er natuurlijk iets van).
Net van de Kazanga ceremonie teruggekomen. Dit is een jaarlijks terug kerend fenomeen waarbij de Lozi koning wordt geprezen en waarbij allemaal toespraken en dansen worden gehouden. Ik heb vandaag wel dienst maar kon er toch naar toe dankzij de donatie van de ambassade voor radio’s. Onze ziekenhuis auto stond namelijk paraat bij een EHBO post waar één van onze clinical officers en twee verpleegkundigen aanwezig waren. In deze auto zit sinds een week een radio waarmee je met alle health centres en het ziekenhuis kunt communiceren. Kortom, ik was bereikbaar (geen GSM meer nodig). De ceremonie was wel erg leuk om mee te maken. Een soort drie oktober/adrillen markt of Gronings ontzet. Heel Kaoma district was uitgelopen, met al gevolg dat het in het ziekenhuis heerlijk rustig was. Deze ceremonie duurt drie dagen. Waarschijnlijk gaan we morgen nog wel een keer kijken aangezien er dan meer gedanst schijnt te worden.
Dit is ook ondertussen al meer dan een maand geleden. Die avond na de ceremonie werden we gebeld door mijn broer met het vreselijke nieuws dat mijn opa was overleden. Zoals de meeste van jullie wel weten zijn we toen hals over kop naar NL gevlogen om toch in ieder geval bij de begrafenis te zijn. Toch wel erg prettig om te weten dat als het echt moet je toch vrij snel in NL kunt zijn.
Ondertussen, maar dat zullen de trouwe lezers wel vaker hebben bespeurd in de loop van de brieven, zijn er weer heel wat weken voorbij. We zitten nu aan een rivier in Noordwest Zambia, de Mansya. Afgelopen week hebben we Margriet d’r ouders al weer op het vliegtuig terug gezet. Het was een gezellig bezoek. Eerst zijn ze 2 weken bij ons in Kaoma geweest. Jammer genoeg moest ook ik, Tom, veel werken om een aankomende werktrip voor te bereiden. Na die 2 weken zijn we met z’n vieren een weekje op vakantie geweest. Eindelijk eens wat meer gezien van ons land. We zijn richting het Westen via Mongu naar het zuiden afgezakt. In Senanga, zo’n 300 kilometer van Kaoma, zijn we op bezoek geweest bij Jan en Sylvia. Ook een NL artsenstel die al een aantal jaren in Zambia zitten met hun 3 kinderen. We sliepen in Senanga in een lodge aan de rivier de Zambezi. Een beetje vergane glorie maar wel erg mooi. Achteraf hoorden we dat we in het huis zaten dat de Litunga (de Lozi koning) altijd gebruikt als hij op doorreis door Senanga komt.
De volgende dag zijn we doorgereden richting de Ngonye falls. Eigenlijk direct buiten Senanga werd de weg echt heel slecht. Je gaat de weg van Kaoma naar Lusaka dan helemaal idealiseren en durft eigenlijk niet meer te klagen. Verschrikkelijk. 160 kilometer in acht uur! Op zich wel leuk natuurlijk alleen……. Goed voor het Camel trophy gevoel. Onderweg nog een pontje over de Zambezi moeten nemen. Toch altijd leuk. Na een lunchhapje bij de falls (inderdaad erg mooi en natuurlijk geen kip te bekennen) zijn we doorgereden richting een lodge waar Jaap en Marita helemaal laaiend over waren. Toen we vlak voor het donker ons biertje dronken bij Mutemwa lodge en eens vroegen of we ook konden blijven slapen… bleek de lodge vol! Het biertje snel achterover geslagen en als de wiedeweerga 25 kilometer verder rijden. Gelukkig hadden ze daar in Zambelozi lodge wel plaats. Het lag echt fantastisch. Een eilandje midden in de Zambezi met een kleine lodge met geen andere gasten. Voor de (nog) niet Afrika gangers, een lodge is een, ja, soort hotelletje maar dan veel kleiner. Zo konden ze in Zambelozi lodge 10 mensen huisvesten. Allemaal een eigen paalwoninkje aan de rand van de rivier van hout, bamboe en takken. Heerlijk en dus ook maar twee nachten gebleven. Daarna richting Sesheke waar Stella en Roeland wonen. Dat was maar 30 kilometer dus daar waren we met de koffie. De veerpont was helaas stuk dus we gingen met een speedbootje over en vervolgens aan de andere zijde wat transport naar hun huis geregeld. Zij wonen echt aan de Zambezi, erg mooi, maar niet voor ons want het is echt nog een groter gat dan Kaoma. Roeland is, net als ik, ‘dependent’ (of sinds gisterenavond ‘baggage’) zoals dat heet. Maar net als ik (en Frans de dependent in Lukulu) heeft Roeland wel z’n eigen werk. Hij is de Afrika verslaggever voor het Hollandse NOVA. Onlangs waren er nog 5 korte items op NOVA over het dagelijks leven in Sesheke. Roeland en ik zitten erover te denken om misschien samen een microlight (gemotoriseerde deltavleugel) te kopen. We zullen zien. Na de koffie met het speedbootje weer naar de auto en vervolgens Namibië in. En ik zweer, je gaat de grens over en zit krek op een halve Duitse autobahn! Pfff. Na 60 kilometer Namibie (Caprivi strip) ga je dan Botswana in (eveneens perfecte wegen) na opnieuw vijf miljoen formulieren te hebben ingevuld. Daar een nachtje overnacht in Chobe park. Maar dan is het amateurtoerisme hier in Zambia toch zo slecht niet zeg. Echt een beetje disneyland gevoel kreeg je hierbij. Busladingen vol kwamen en gingen. Kortom, ondanks dat Jan en Sylvia hadden gezegd dat het er erg mooi was, de volgende dag gauw terug naar ons eigen landje. De hele trip door Namibie en Botswana ging er trouwens om, om de slechtste wegen van Zambia (en dat zegt wat) te omzeilen. Bovendien lekker goedkoop tanken zeg! 1,50 per liter GOEDKOPER. Volgooien maar.
Na twee daagjes Livingstone en Victoria Waterfalls (waar ik een biertje bestelde aan de bar en twee in elkaar zakkende WTC’s in New York zag; de rest van de avond was toch een beetje vol verslagenheid en ongeloof) terug naar Lusaka. Nog 1 nacht in een mooie lodge onder de rook van Lusaka en toen was het over voor Margriet d’r ouders. Hopelijk zijn ze zonder al te veel vertragingen in NL aangekomen. Daarna zijn wij richting het noorden en noordoosten vertrokken. Via de Kundalila watervallen zitten we nu op de Shiwa Ngandu Estate. Hierover bestaat een toch wel indrukwekkend boek (Barend heeft het al gelezen want ik had het voor zijn verjaardag meegenomen naar NL, Africa House van Christine Lamb). In de dertiger jaren heeft een enigszins aristocratische Brit hier een waanzinnig landhuis gebouwd. Hoewel hij toch ook wel wat rare trekjes had, heeft hij een geringe input gehad in de onafhankelijkheids strijd van Zambia. Waar wij nu zitten zijn de Kapishy hotsprings. Die bleken ook op zijn terrein te liggen. De kinderen en kleinkinderen hebben eerst eigenlijk nooit iets met het huis te maken willen hebben. Het was immers niet hun droom maar die van hun vader. En, laten we wel wezen, die kon het alleen allemaal realiseren doordat ‘ie geld kreeg van z’n schatrijke tante. Dus niet echt ‘selfmade’. Z’n kinderen zijn hier gedeeltelijk gebleven en helaas begin jaren 90 vermoord. Nu runnen z’n kleinkinderen het. Hier bij de springs heb je Mark die een eenvoudige lodge en camping runt. Eenvoudig maar erg smaakvol en mooi gelegen. Broer Charley heeft een tijdlang geboerd bij Lusaka maar is nu het landhuis aan het opknappen. Hij gaat er zelf in wonen met z’n familie en maakt er gedeeltelijk een hotelletje van (Nb. het heeft 70 kamers!). We hebben het gisteren allemaal even gezien, maar er is nog een hoop werk te doen. Het is eigenlijk tussen 1967 en een jaar of twee geleden helemaal verwaarloosd.
Ze hebben er ook een airstrip dus misschien dat we over een paar jaren nog wel eens invliegen om de voortgang te bekijken. En zo liggen wij hier dus aan de rivier na een heerlijk warm bad (springs) vanochtend.
Ondertussen is het al weer een week later en ben ik alweer een week aan het werk en is het alsof we geen vakantie gehad hebben. Tom is maandag naar Zuid Afrika vertrokken om vervolgens een monster trip naar NL, Canada, Washington, NL te maken om vervolgens pas 14 oktober weer in Kaoma aan te komen. Niet echt gezellig om na een vakantie alleen naar huis te rijden. Maar ik moet nu een action plan voor het ziekenhuis maken voor donderdag dus ik ben voorlopig toch erg druk bezig. Ik heb net alweer een weekje dienst gehad. Gelukkig was het een extreem rustige dienst en heeft de co-assistent afgelopen weekend dienst voor mij gedaan zodat ik alleen zondag- ochtend even in het ziekenhuis ben geweest.
Terwijl het Wilhelmus op de achtergrond klinkt van de wereld omroep ga ik deze brief maar eens beëindigen en even wat eten maken. De volgende keer zal ik weer wat medisch ongelofelijke verhalen toevoegen voor de medici onder jullie.
Heel veel liefs en tot mails
Tom en Margriet
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
